Diesterweg

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Alles betaald door de Hulpkas!

Via omhalingen in cafés, op feesten, “kunstavonden”, een toelage van het stadsbestuur, van het Algemeen Kledingwerk en van het “Bureel van Weldadigheid (OCMW)”, op concerten van “Diesterweg’s Zangafdeling”, bijdragen van talrijke verenigingen en – niet in het minst - van de leerkrachten van het Stedelijk Onderwijs Antwerpen werden de nodige fondsen ingezameld. Actieve solidariteit!

Maar de verwezenlijking van een “bestendige schoolvilla” bleef het na te streven doel! In september 1902 werd een grond van 2 ha 10 are aangekocht te Heide - Kalmthout. Prijs: 2100 Fr. In januari 1903 was het voorlopig plan klaar, op 30 augustus 1903 werd de eerste steen gelegd, op 30 juni 1904 nam de eerste groep van 50 kinderen zijn intrek in de “schoolvilla”: de “Bestendige Schoolkolonie” en de eerste openluchtschool ter wereld (!) was geopend, zes weken voor die van Charlottenburg bij Berlijn, die dan nog slechts een dagschool was.

Gedurende de jaren 1914/1920 zorgde Diesterweg’s Hulpkas voor 365.222 eetmalen (schoolsoep) en voor in totaal 297.727 verblijfdagen voor 6.764 kinderen in de “schoolvilla” en in de twee oorlogskolonies, ”Vordenstein” en “De Wijngaard” te Schoten.

Na WO I bleef vooral de zwakke gezondheid de hoofdbekommernis. In mindere mate ging de aandacht naar de noodzaak om kinderen uit de miserie thuis te halen.

Op 4 maart 1922 werd Diesterweg’s Hulpkas voor Behoeftige Schoolkinderen omgevormd tot vzw, los van de beroepsvereniging. Als school zullen de klassen weldra door de regering officieel als een gemeenteschool der Stad Antwerpen “extra muros” worden erkend.

De Hulpkas blijft, trouw aan haar beginselen, “de kosten voor de schoolsoep vergoeden voor de nooddruftige leerlingen van Antwerpens gemeentescholen en kindertuinen,”.Vanaf 1923 verblijven er gemiddeld 162 kinderen, begeleid door 3 onderwijzersechtparen die alle taken op zich namen, dag en nacht, 7 dagen op 7, met slechts af en toe een vrij weekend ...

De leerlingen verbleven er gratis, de leerkrachten werden betaald door de Stad Antwerpen, het onderhoudspersoneel, de kookploeg, de tuinman enz. waren ten laste van de vzw.

In mei 1940 werd de kolonie in zeven haasten ontruimd (3), maar na een korte inbeslagname door het Duitse bezetter bleef de kolonie ook tijdens de vakanties door kinderen bewoond.

Na de woelige oorlogsperiode werd de schade, aan de Schoolvilla toegebracht door zowel bezettende als geallieerde troepen, zo snel mogelijk hersteld (4), mede dankzij de financiële inbreng van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn.

Vele veranderingen drongen zich op: het inrichten van vakantieverblijven werd overgelaten aan de zusterorganisatie “Kindervreugd”, de toelagen van het Nationaal Werk voor Kinderwelzijn (nu Kind en Gezin) verhoogden, aan de ouders werd – voor het eerst! - een tussenkomst gevraagd, het gebouw werd gemoderniseerd, kinderverzorgsters en een verpleegster werden aangeworven, belastingen dienden betaald, de Rijksdienst voor Maatschappelijke Zekerheid eiste haar deel, de loonkosten stegen tot de helft van de uitgaven: ook de Hulpkas moest haar tol betalen aan de snelle economische en sociale evolutie (5): met ingang van 1 september 1963 werd het domein “Schoolkolonie Diesterweg” overgedragen aan de Stad Antwerpen.

De laatste groep onder het beheer van Diesterweg’s Hulpkas verbleef in de “schoolvilla” van 8 juli tot en met 31 augustus 1963.

Na de overname van de schoolvilla bleef Diesterweg’s Hulpkas haar werk voortzetten in overeenstemming met haar statuten (6). Vanaf 1964 zal de Hulpkas nog uitsluitend financiële hulp verlenen, overeenkomstig het doel, zoals gepubliceerd in de originele statuten van de vzw.

EN NU?

Diesterweg’s Hulpkas blijft haar werking intens voortzetten en uitbreiden.

Zo is tussenkomst in de maximumfactuur een vaste post geworden, net zoals bijkomende schoolonkosten zoals beroepskledij en werkmateriaal, sportmateriaal, meerdaagse of daguitstappen, theaterbezoek, culturele activiteiten, logopedie, …

En daarbij alle mogelijke onverwachte en diverse vragen om hulp: een nieuwe bril, een versleten laptop, een tramabonnement, een hoorapparaat, een fiets, een noodzakelijk medisch of psychologisch onderzoek, woensdagnamiddagactiviteiten, vakantiewerking, enz. …

Wij helpen trouwens niet alleen kansarme kinderen, wij helpen ook kinderen waarvan de ouders even financiële pech hebben en die er daarna weer bovenop komen.

Bij sommigen gaat het over een tijdelijk maar acuut probleem, bijvoorbeeld bij tijdelijke werkloosheid bij één van de ouders, bij ziekte, bij een woningbrand, bij een opname van een ouder in de gevangenis of in een kliniek, na een scheiding … we geven door middel van een tussenkomst dan een tijdelijke financiële injectie tot zij er weer bovenop zijn …

De aanvragen moeten gebeuren door de directie van de school of zijn afgevaardigde en de reden van de aanvraag moet grondig en helder gemotiveerd zijn. De Hulpkas heeft geen enkel rechtstreeks contact met kind of gezin. De hulpverlening gebeurt steeds anoniem en uiterst discreet.

Wij zijn geen sociale dienst, dus het probleem op zich oplossen kunnen wij niet, maar wij kunnen wel met andere professionele diensten samenwerken.

Het Bestuursorgaan van onze vzw is samengesteld uit onderwijsmensen in actieve dienst, anderen zijn leerkracht, directeur of inspecteur met pensioen. Ervaring en expertise zijn zo gegarandeerd!

De sociale dienst van het CLB-Antwerpen wordt systematisch bij onze dossierbesprekingen betrokken. Hun mensen werken intens samen met de scholen, zij volgen de dossiers op, kunnen eventueel de ouders contacteren, en naar de juiste diensten verwijzen en eventueel begeleiden.

We hebben duidelijk afgebakend waar we wel of niet in tussenkomen, en onder welke voorwaarden. Dat alles staat helder beschreven op de website7 die we ontwikkeld hebben.

We werken nog steeds vrijwillig, volkomen belangeloos en zonder overheidssubsidies.

Dat alles is slechts mogelijk door de solidariteit van onze vele sympathisanten.

Onze middelen bestaan vooral uit lidgelden, giften, steunbijdragen van het schoolpersoneel, en de intresten uit belegde activa, legaten, historisch gegroeid kapitaal.

Geen subsidies.

Diesterweg was, is en blijft nodig!
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Om over na te denken, deze uitspraak van de pedagoog Adolf Diesterweg (1790 – 1866), geciteerd door voorzitter Jan Lemmers op de opening van de “schoolvilla” in 1904:

“Wees onderwijzers uit den heelen”!

Ook toen beperkte de rechtgeaarde onderwijzer(es) de dagtaak niet tot lesgeven alleen.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1. Uitspraak van de pedagoog A. Diesterweg, geciteerd door voorzitter Jan Lemmers op de opening van de “schoolvilla” in 1904. Ook toen beperkte de rechtgeaarde onderwijzer(es) de dagtaak niet tot lesgeven alleen ...
   
   
2. Een volwaardige maaltijdsoep met brood, soms ook pap! En dit 6 dagen op 7, zaterdag was ook een schooldag.
   
   
3. Een wijze beslissing, zo bleek achteraf; van andere instellingen die te goeder trouw hun beschermelingen bij zich hadden gehouden, zijn er sommige maandenlang mét de kinderen op de dool geweest, tot in het buitenland toe ...
   
   
4. De werkzaamheden werden o.m. vertraagd door de schaarste aan diverse materialen; zo werd er lang gewacht op zink, nodig voor de herstelling van het dak, en werd het installeren van Wc’s met waterspoeling gehinderd door het tekort aan toiletpotten ...
   
   
5. In 1961, werd de SCHOOLSOEP, de eerstelijnshulp, één der voornaamste redenen van het ontstaan van Diesterweg’s Hulpkas, afgeschaft !
   
   
6. Art.1van de geactualiseerde statuten (1982): “De vereniging heeft tot doel, bij te dragen tot het welzijn van de behoeftige schoolkinderen van de scholen ingericht door de stad Antwerpen.”
    
7. https://www.diesterwegshulpkas.be/